Weberyan Bürokrasi

[Zübeyde ÇANKAYA]

Klasik yaklaşımın içinde yer alan bürokrasi kuramının kurucusu, Alman iktisatçı ve sosyolog Max WEBER’dir. Weber bürokrasi kavramını tarafsız bir şekilde ilk defa tahlil eden kişidir. Weber’e göre bir yerde karmaşık insan topluluğu ve karmaşık ilişkiler varsa bunu sistematik bir şekilde toplayıp, zorunlu olarak rasyonel prensiplere uygun bir şekilde iş bölümü yapılarak, gruplara ayrılıp teşkilatlandırılarak idare edilmelidir. Weber’i eleştiren birçok bürokrasi kuramı vardır. Ancak bu kuramların temelinde Max Weber’in bürokrasi kuramı yer alır. Weber üç egemenlik tipini tanımlar. Bunlar; 1-Geleneksel Otorite:bir kişinin lider, otorite sahibi olabilmesi için geleneklerden gelen bir izne, aileden gelen bir hakka sahip olması gerekir. örneğin; padişahlık, monarşi. 2-Karizmatik Otorite: kişinin karizması, yetenekleri ile elde edilen otoritedir. Bir savaş, kriz anında bu tip liderlere ihtiyaç duyulur. Örneğin; Mustafa Kemal ATATÜRK. 3-Yasal Ussal Otorite: Weber’in bürokrasi üstüne inşa ettiği otoritedir. Egemenlik, otorite kanunlar ve yasalar tarafından verilir. Kanunen hukukun kişiye verdiği yetki ile liderlik yaparlar. Weber’e göre bürokratik idarenin dayandığı ilkeler vardır. Bunlar; görev ve faaliyetler kanunlara ve idari kararlara sıkı sıkıya bağlıdır ve ona göre düzenlenir, idari görevler birbirinden ayrılmış ve yetkiler sınırlıdır, hiyerarşik esaslara göre örgütlenir ve alt makamlar üstleri tarafından denetim altında tutulur bu yüzden alt makamların dosya tutma zorunluluğu vardır, saygı ve sevgi kavramları vardır ama bunlar makama gösterilir bu yüzden memurun kişiliği ile makam birbirinden ayrıdır.

[Zehra ekinci]

Klasik yönetim modelinin üçüncü ve son yaklaşımı olarak kabul edilen Weberyan bürokrasi modeli, Max Weber tarafından kurulmuştur. Max Weber’e göre: “bürokratik bir yapı etkinlik açısından ideal bir organizasyon yapısıdır.” Weber ortaya koyduğu ilkelerin izlenmesi ile ideal örgütün kurulabileceğini, etkin, ideal , şahsa göre değişmeyen ve rasyonel bir organizasyon yapısının oluşacağını savunmuştur. Weber ideal bürokrasi tipinde üç egemenliği meşru saymıştır. Bu egemenlik çeşitlerinin kaynaklarını yetkiye dayandırarak yetkiyi üçe ayırmıştır.Ona göre yetki “belli bir grubun belli bir kaynaktan çıkan emirlere itaat etme olasılığı” şeklinde tanımlanmıştır. 1-Geleneksel Yetki: Geleneksel yetki kişisel olup doğuştan kazanılan statüye bağlıdır. 2-Karizmatik Yetki: Karizmatik yetkide kişiseldir. Ancak geleneksel yetki gibi doğuştan ve geleneklerden kaynaklanmaz, sonradan kazanılır 3-Ussal-Yasal Yetki: Diğer iki yetki çeşidinin aksine bu yetki çeşidi kişisel değildir. Bu yetki mantıki kaideler ışığında yapılan seçimler sonucu elde edilir ve yine aynı şekilde devredilir. Weber’in bürokrasi modeli bu yetki çeşitlerinden yasal yetkiye dayanmaktadır. Bu nedenle bu yetkiye ‘Bürokratik Yetki’ de denmektedir.

• Bu yanıt 3 yıl 11 ay önce önce Zehra ekinci tarafından değiştirildi.

[Nursel Gündüz]

Weberyen bürokrasi sayesinde kişilere bağlı yönetim anlayışının kurumlar üzerindeki istikrarsızlığın son bulması için ortaya atılmıştır . Weber bürokratik yaklaşımla rasyonelliği hedeflemiş verimsizliğe odaklanarak kurumlara büyük oranlarda katkı sağlamıştır.Bürokratik örgüt sayesinde her şeyin bir bütün halinde bir makine gibi işlemesini
sağlamıştır.Otoriteyi üç esasa dayandırmıştır:Yasal otorite,Geleneksel otorite ve Karizmatik otorite olarak nitelendirmiştir. Weber ideal bürokrasinin özelliklerini şöyle sıralamıştır:Yetki ve kurallar,Hiyerarşi,Kurallara ve usullere bağlılık,Teknik uzmanlık,Memuriyet bir meslektir,Yazılı belgeler ,Gayrişahsilik gibi özelliklerle weber bürokrasiyi rasyonel bir yönetim olarak uygulanmasına katkıda bulunmuştur.

[Nurcan Özen]

Bürokrasi; rasyonelliği , masaların ya da büroların egemenliğini kullanarak örgütlerde etkinliği sağlamayı hedefleyen , rasyonel örgüt kuramlarından sadece biridir .Bu kuram Weberyan Bürokratik Model ya da Weberyan Bürokrasi kuramı gibi isimlerle de anılmaktadır. Bu kuram Max Weber tarafından geliştirilmiştir. Bu kuramda Max Weber bürokratik örgütlerin hangi özelliklere sahip olması gerektiğinin tespitini yapmıştır. Bu bakımdan Weber bürokrasi terimini ilmi şekilde ilk defa tahlil eden ve bu terimi tarafsız bir şekilde ortaya koyan kişidir. Ayrıca Weber Modern bürokrasinin ilk sistematik çalışmasını yapan kişidir. “Ekonomi ve Cemiyet ” adlı bir eseri vardır. Weber e gore üç otorite tipi vardır. Bunlar ; karizmatik otorite , geleneksel otorite ve yasal- ussal otoritedir .

[Hatice GÜNDÜZ]

Bürokrasi kuramının kurucusu, Alman iktisatçı ve sosyolog Max WEBER’dir. Bürokrasi terimini tarafsız ve ilmi bir şekilde ilk defa tahlil eden kişidir. Weber’ci egemenlik anlayışı vardır. Weber’e göre egemenlik, bir kişinin iradesinin başkalarının davranışlarına uygulanabilir. Weber’in üç egemenlik otorite tipi tanımlanır: 1.Geleneksel otorite, 2.Karizmatik otorite, 3. Yasal Ussal otoritedir. Weber’e göre bürokratik iradenin dayandığı ilkeler vardır. Sürekli devam eden idari görevler ve faaliyetler ; kurallara, kanunlara, idari kararlara göre düzenlenir. Yetkiler sınırlıdır, görevler kanunları bakımından birbirinden ayrılmıştır. İdare hiyerarşik esaslara göre örgütlenir. Alt makamlar üstler tarafından denetim altındadır. İdarenin dosya tutması zorunludur. Weber tipi bürokrasinin olumlu yönleri; uzmanlaşma, örgüt yapısı , tahmin edebilirlik, rasyonellik, demokrasidir. Ancak bu tip, teknoloji karşısında yetersiz ve kültürel değişikliğe uyumsuzluk yönünden eleştirilmiştir.

[Kübra MERT]

Bürokrasinin ilk sistematik çalışması Max Weber tarafından yapılmıştır. Weber Tipi Bürokrasi, belirli bir çalışma alanında geniş gruplar halinde çalışan insanların sistemli ve düzenli bir şekilde çalışabilmesi için zorunlu olarak belirli düzen dahilinde çalışmaları gerektiğini savunur. Weber bürokrasiyi ortaya koymadan önce egemenlik tiplerini tanımlamıştır. Egemenlik tiplerini üçe ayırmıştır geleneksel, karizmatik, yasal ussaldır. Bürokrasiyi yasal ussal üzerine temellendirmiştir.

[Aslı ÇİÇEK]

Önemli bir sosyolog ve düşünür olan Max Weber bürokrasi üzerine en
detaylı ve sistematik düşünceleri ileri sürmüş bir düşünürdür. Weber
bürokrasi kuramını oluştururken başlangıç olarak iktidar (güç) ile meşruluk
kavramları üzerinde durmuştur. Weber meşruluğun üç kaynaktan
doğabileceğini ileri sürmüştür. Dayanılan meşruluk temeline göre “geleneksel”,
“hukuki” ve “karizmatik” olmak üzere üç otorite tipi vardır. 1-GELENEKSEL OTORİTE: Gelenekler her şeyin üstünde yer almaktadır. Hanedanlıklarda
veya krallıklarda olduğu gibi yöneten kişi gelenekler tarafından, yönetecek kişi
doğmadan önce belirlenmiş olur.2-KARİZMATİK OTORİTE: Weber’e göre tek bir kişiye duyulan güvene,
bağlılığa ve inanca dayanan meşrulukla hareket eden iktidarın meydana
getirdiği otorite tipidir. Bu tip geleneksel otoriteye benzese de gelenek şartı aranmamaktadır. Bu otoritenin temeli inanç temeline dayanır.3- Yasal/Rasyonel Otorite
Yasal/rasyonel otorite, meşruluk kaynağını hukuktan ve yasalardan
alan otorite biçimidir. Bürokrasi yasal otoritenin en gelişmiş biçimidir.

[Esma Munisa Yıldırın]

Bürokrasi bir örgütlenme ve işleyiş biçimidir.Kamu ve özel sektör örgütlerinde yaygın olarak karşimiza çıkar.Max Weber tarafindan geliştirilmiştir.Onun bakış açısı daha çok toplumsaldır.Kışiye bağlı sistemlerin başarılı olmasi için yoneticinin iyi olması gerekmektedir.Otoriteyi üç esasa dayandirır.Yasal otorite,geleneksel otorite ve karizmatik otoritedir.

[sevgi yiğit]

Weberyan bürokarsi klasik dönem içinde yer alır.kurucusu Max. Weber’dir.bürokarsi,masaların/büroların Egemenliği anlamında kullanılır.weber bürokarsiyi ortaya koymadan önce egemenlik tiplerinden bahseder.weberin üstünde durduğu egemenlik tipi meşru egemenliktir.meşru egemenliğin 3 tipi vardır.bunlar;geleneksel otorite,karizmatik otorite,ve yasal-ussal otoritedir.weber bürokartik örgüt tipi için en uygun yetki tipinin yasal-ussal tipi olduğunu ifade etmiştir.nedeni ise diğer iki otoritenin şahsi ve keyfi olması ve dolayısıyla rasyonnelik sağlama açısından eksik rasyonellik açısından eksik kalmasıdır.yasal-ussal yetki tipi rasyoneldir.
Webere göre bürokartik idarenin dayandığı ilkeler vardır.bunlar: belli kurallara,kanunlara göre düzenlenmesi,yetkilerin sınırlı olması,hiyerarşik yapıya sahip olması,memurun hesap vermekle hükümlü olması,memurun kişiliği ile sahip olduğu makamın birbirinden ayrı tutulması,idarecinin dosya tutması gibi maddelerdir.
Webere göre bürokartik idarenin temel üstünlükleri;dakiklik,süreklilik, disiplinlik,güvenilirlik,çabukluk,açıklık,belgesellik ve gizliliktir.bürokartik idarenin olumlu yönleri ise uzmanlaşma,örgüt yapısı,tahmin edilebilirlik,rasyonellik,demokrasi gibi başlıklardır.Webere eleştiride bulunan kişilerden bazıları;W.Bennis(teknoloji olarak yetersiz bulmuştur),M.Crazier(rasyonel olamama ihtimalini ele almıştır)’dir.

[Yazar]

Yazılar